معرفی ساز گسیلوفون

ساز گسیلوفون سابقه ای بسیار قدیمی داشته و در ابتدا در کشورهای آسیایی معمول بوده و از قرن پانزدهم میلادی به اروپا برده شده است.
در شکل ظاهری عبارت است از سطحی (درون جعبه ای ذوزنقه ای شکل یا آزاد) که بر روی آن نوارهای چوبی به طول های مختلف از چپ به راست به تدریج کوتاه تر، معمولا در کنار هم چیده شده و قیطانی آنان را نگهداشته است.
در ردیف نزدیکتر به نوازنده، نوارهای چوب منظما در کنار یکدیگر چیده شده اند و در ردیف دورتر یکبار دو و یکبار سه نوار قرار گرفته و بین هر گروه دو یا سه تایی فاصله ای به اندازه یک نوار است (این ترتیب عینا مانند شستی های پیانو است که در آن «نوارهای نزدیک» به صورت شستی های سفید و نوارهای دورتر به صورت شستی های سیاه به نظر می رسند).
ساز گسیلوفون را با دو یا چند میله نازک چوبی از چوب بید یا شمشاد سبک و قابل انحنا با سری کروی می نوازند.

تاریخچه ساز گسیلوفون

گسیلوفون سازی است از خانواده سازکوبه‌ای. شکل گسیلوفون شبیه به سازهای زیلوفون و ماریمبا است با این تفاوت که قطعه‌های آن از جنس آلومینیوم هستند. این قطعه‌ها طول‌های متفاوت دارند و به همین دلیل نت‌های گوناگون را اجرا می‌کنند. ویبرافون می‌تواند مانند پیانو دارای پدال باشد.

ساز گسیلوفون با ریشه آفریقایی، نسل جدیدی از ساز گسیلوفون می باشد و از زیر مجموعه موسیقی کوبه ای است. این ساز از نظر صدا شبیه به‌ زیلو فون و از نظر چیدمان کیبورد شبیه به پیانو است. پایه های این ساز به جعبه ای محکم شده است و یک تشدید کننده در زیر هر صفحه قرار دارد. در واقع لوله های فلزی از جنس آلومینیوم با سوراخ هایی در پایین، ارتعاشات نوار مربوطه را تقویت می کنند.

در این ساز صفحه ای در سر هر لوله فلزی آلومینیوم قرار گرفته شده است که سبب می شود این لوله ها حول محور خود بچرخند و سوراخ های لوله بر اثر هوا کمی باز و بسته شوند. به همین ترتیب صدا حاصل می شود. در حقیقت این ساز نام خود را از این ارتعاشات صدا گرفته است.

مشخصات ساز گسیلوفون

یک ساز گسیلوفون از موتور، مکانیزم دمپر، میله ها، رزوناتورها و قاب تشکیل شده است. این ساز معمولا با بازی چکش به صدا در می آید.

موتور الکتریکی برای به حرکت درآوردن دیسک هایی( این دیسک ها در قسمت رزوناتورها قرار دارند) در یک طرف از ساز ویبرافون نصب شده است. این ساز در گروه های غیر جاز و موسیقی کلاسیک با موتور الکتریکی خاموش نواخته می شود. هر چند در این موسیقی ها خاموش بودن موتور امری عادی است اما اگر درخواست شود می توان آن را روشن کرد.
در سال های اول تولد این ساز هیچ مکانیزم پدالی برای آن تعریف نشده بود. اولین بار در شرکت JV Deagan در سال ۱۹۲۷ مکانیزم پدالی را برای این ساز تعریف شد و تاکنون هم بدون تغییر پا برجا می باشد. این پدال در واقع یک میله سخت و سفت است که در قسمت زیرین مرکز ساز است که توسط یک فنر برای تنظیم کردن به سمت بالا فشار می دهند. همچنین یک پد دراز نمدی را در مقابل قسمت طبیعی و تیز درگیر می کند. این پد میله یا پدال را به سمت پایین می کشد و در این هنگام یادداشتها آزادانه نواخته می شوند. در واقع با رها کردن مکانیزم پدال، دمپر درگیر خواهد شد و همه لرزش ها از بین می رود.

مقالات مرتبط: آموزش تار در کرج

میله های این ساز که به اندازه های از قبل تعیین شده بریده می شوند و از استوک میله ای با جنس آلومینیوم هستند. سوراخ های این میله آلومینیومی از قسمت عرض آنها حفر می شوند. در نتیجه آنها را با طناب که بیشتر از طناب چتر نجات استفاده می شود آویزان می کنند.
رزوناتورها از آلومینیوم ساخته می شوند و سبب شدید شدن لوله ها با دیوارهای نازک هستند. رزوناتورها معمولا از یک طرف باز و از سمت دیگر بسته هستند.
قالب در این ساز باید به گونه ای محکم باشد که نیروهای پیچشی که توسط پدال، فنر، دمپر و فشارهای حمل و نقل را تحمل کند. همچنین باید آنقدر سبک باشد که به آسانی قابل حمل باشد. هرچند با وجود سنگینی میله ها به تنهایی، دیگر جایی برای موضوع سبک بودن قالب باقی نمی گذارد. میله ها نیز باید به نحوی محکم وصل شوند، که ایمن باشد اما محکم نباشد.

چگونه ساز ویبرافون نواخته می شود؟

ساز ویبرافون دارای دو ردیف موازی و از تیغه هایی تشکیل شده است. صدایی که از تیغه بمی و تیغه زیر تولید می شود کاملا متفاوت است. در واقع اگر تیغه کوتاه تر باشد صدا بمی و زیر بلندتر تولید می شود.
نحوه چیدمان این تیغI ها مانند صفحه کلید پیانو می باشد. نوازنده در هنگام نواختن باید در کنار این ساز به نحوی قرار بگیرد که کلید ها(تیغه ها) به صورت طولی در مقابل خویش قرار بگیرند به عبارت دیگر‌نوازنده در مقابل آنها باشد.