تفاوت ساز بندیر و دف
ساز بندیر (bendir) ، سازی شبیه به دف ایرانی ولی بدون حلقه است که در موسیقی ترکیه و کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گیرد. بندیر از خانواده سازهای کوبه ای قاب دار می باشد. واژه بندیر در زبان ترکی استانبولی به معنی ساز کوبه ای قابدار بزرگ دستی است. این ساز در شمال آفریقا بعنوان ساز سنتی استفاده می شود. بندیر در سراسر آفریقای شمالی، مصر باستان و بین النهرین استفاده می شود. بندیر در مراسم خاص صوفی ها نیز استفاده می شود.
این ساز را با دو دست یا در بین دو پا روی زمین قرار داده و می نوازند و یا مانند دف در آسمان گرفته و نواخته می شود. از ویژگی های صوتی این ساز صدای بم و تاثیر گذار آن بوده که فضایی رمز آلود و معنوی را خلق می کند. این ساز در ایران نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
معرفی ساز بندیر
مشخصه مراسم صوفی استفاده از موسیقی، ریتم، حرکات موزون(رقص سماع) برای رسیدن به خودآگاهی است. این ساز برخلاف تمبورین فاقد سنج می باشد اما بجای آن اغلب از یک یا چند زه که از روده حیوانات ساخته می شود استفاده می شود که در قطر قاب کشیده شده است. وقتی با انگشتان یا کف دست به پوست ضربه زده می شود صدای وزوز مانندی از آن ایجاد می شود. همانند اکثر سازهای کوبه ای قابدار بندیر نیز از یک قاب چوبی که پوست روی آن کشیده شده است ساخته می شود.
ساز بندیر
یک سوراخ کوچک در قسمت تحتانی قاب این ساز برای ایجاد تعادل وجود دارد که با قرار دادن انگشت شصت دست چپ در آن به حفظ تعادل در هنگام نوازندگی کمک می شود. قطر قاب این ساز حدودا بین 35 الی 40 سانتیمتر می باشد.
نسخه‌ای از بندیر در ایرلند وجود دارد که به نام بادران (Bodhrán) معروف است که معمولاً با ضربه چوب نواخته می‌شود. قطر قاب بندیر حدوداً بین 35 تا 60 سانتیمتر است. اما قطر 40، 45 و 50 سانتی متر رایج تر است و به نوازنده امکان می دهد مهارت های فنی خود را نشان دهد.
شکل و ساختمان این ساز بندیر
شکل آن شبیه دف یا دایره است .اما برخلاف دف فاقد سنج می باشد و به جای آن اغلب از یک یا چند زهی که از روده حیوانات به دست آمده تشکیل شده است. این زه ها برای ایجاد صدای زنگ دار در ساز بندیر تعبیه شده اند. ساز بندیر ساز کوبه ای قاب داراست با قابی چوبی و پوستی که برروی آن کشیده شده است.کوبه ای به سازهایی گفته می شود که با تکان دادن و ضربه زدن با دست صدا تولید می کند. واژه بندیر در زبان ترکی استانبولی به معنی ساز کوبه ای قابدار بزرگ دستی است.
نحوه نواخنن ساز بندیر
طریقه نوازندگی این ساز در حالت عمودی و با داخل کردن انگشت شصت دست چپ در سوراخی که در قاب آن تعبیه شده است نواخته می شود. در حالیکه انگشت دیگر دست راست بر لبه بندیر ضربه زده و دست راست بر کنار و میان ساز ضربه می زند. صدای ضرباتی که بر کناره نواخته می شود بسیار شبیه ساز کوبه ای تار هست که در خاورمیانه استفاده می شود.
ساز دف
دَف، یکی از سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه‌ای چوبی است که پوست نازکی بر آن کشیده‌اند و با ضربه‌های انگشت می‌نوازند. این ساز از سازهای ضربی ایرانی شبیه به دایره ولی بزرگ‌تر از آن و با صدای بم‌تر است.
ساختمان دف
کلاف اصلی دف، بدنه‌ای استوانه شکل و کوتاه از جنس چوب است که در یک طرف آن استوانه، پوست حیوانات یا پلاستیک کشیده شده‌است (بهترین نوع دف، با پوست حیوانات و در فصل بهار ساخته می‌شود). ابتدا و انتهای قاب اصلی با برش زاویه‌دار (اصطلاحاً برش فارسی) به هم چسبیده می‌شوند و ضخامت یک سمت از کلاف با تراشیدن چوب کمتر شده و پوست با سریش روی این لبه می‌چسبد و با گل‌میخ محکم می‌شود.
ساز دف