فلوت THE FLUTE

آلمانی (Flote) فرانسوی (Flute) ایتالیایی (Flauto)
فلوت یکی از سازهای بادی چوبی در موسیقی کلاسیک، جَز، راک، پاپ و … است که صدای بسیار دلنشین و گیرا و حالتی نقره ای فام دارد، فلوتها در گذشته از جنس چوب ساخته میشدند (به همین دلیل در قدیم از آن به عنوان ساز بادی چوبی نام برده میشد) ولی امروزه با وجود اینکه این ساز در زمره سازهای بادی چوبی قرار دارد، لیکن ملاک تقسیم بندی آن جنس و آلیاژی که در ساخت آن استفاده شده مد نظر نیست، بلکه نحوه تولید صدای آن است.
این ساز به صورت تکنوازی یا به همراه سازهای دیگر نواخته میشود.

تاریخچه مختصری از فلوت

ساز فلوت یکی از قدیمیترین سازهای شناخته شده جهان است. فلوتهای باستانی که اخیرا از اعماق زمین کشف شدهاند، طبق تشخیص باستان شناسان، همگی از جنس استخوان بودهاند و غالبا توسط مصریها و یونانیان باستان مورد استفاده قرار میگرفتند. هرچند نوع و عملکرد این فلوتها با انواع فلوت که امروزه مورد استفاده قرار میگیرد، متفاوت بودند. فلوتهای جدید به عنوان فلوت افقی با تعداد کمی سوراخ روی آن شناخته میشوند که اولین نمونههای آن مربوط به سده یکم تا چهارم قبل از میلاد میباشد.
فلوتهای چوبی ساده با شش سوراخ روی آن، در دوران قرون وسطی و دوره رنسانس، در موسیقی عامیانه و نظامی مورد استفاده قرار میگرفته است. با این وجود به دلیل لحن صدای تولید شده و پیچیدگی در نحوه حرکات انگشتان در حین نواختن، در موسیقی چندان دیده نشد. فلوتهایی که تا قرن نوزدهم طراحی و ساخته میشدند، با سه ویژگی قطر لوله، سوراخهای صدا و کلیدهای جدید تقسیم میشدند، اما پس از آن یک طلاساز موسیقیدان به نام تئوبالد بوهم انقلابی در طراحی انواع فلوت به وجود آورد.

تئوبالد بوهم

سیستم بوهم، همانطور که امروزه نیز شناخته شده است، سیستمی است شامل میلهها، سنجاقها و فنرها بهطوریکه امکان بسته شدن همزمان چند کلید را فراهم میکند. کاری که تا قبل از آن به تنهایی توسط انگشتان قابل اجرا نبوده است. بنابراین بوهم یک سیستم بسیار ساده برای نوازندگان پدید آورد. او با استفاده از فلزات مختلف، مهر و موم کردن سوراخهای صدا با پدهای مختلف و ایجاد برشهای جدید، فلوت را برای یافتن بهترین کیفیت صدا آزمایش کرد.

معرفی ساز فلوت

انواع فلوت که امروزه توسط آنها مینوازیم، همگی بر اساس مدل بوهم ساخته شدهاند. در طول قرنهای 19 و 20 فقط تغییرات جزئی روی آنها انجام گرفته است. این مسئله خود شاهدی بر مهارت بوهم در ساخت خانواده فلوت است. پس از روی کار آمدن سیستم بوهم، هنگامی که فلوت صدای قابل اعتماد و لحن زیبای خود را به نمایش گذاشت، آهنگسازان بار دیگر فلوت را در آثار خود به کار گرفتند.

ساختمان ساز فلوت

سرساز یک فلوت، مهمترین قسمت آن فلوت است که نقش تولید صوت و تعیین کیفیت صدای فلوت را در اولین مرحله به عهده دارد. واژه Head Joint (سرساز)، قسمت بالایی فلوت است، که سر نوازنده مقابل آن قرار می گیرد. این بخش قطعا مهم ترین قسمت یک فلوت است که با قرارگیری لب پایین نوازنده بر روی حفره Lip Plate (پلیت لب) و دمیدن هوا به درون آن، صوت تولید می شود.
Lip Plate (پلیت لب) توسط یک حلقه (رینگ) فلزی به نام Riser بر روی لوله سرساز نصب شده است. به طور کلی شکل Lip Plate (پلیت لب) یک فلوت و فرم حفره تعبیه شده بر روی آن، تعیین کننده رنگ صدای یک فلوت است که نوازنده آن را می نوازد.

یک مهره دکوراتیو کوچک و گرد، به نام Crown (تاج پادشاهی) بر روی بالای Head Joint (سرساز فلوت) تعبیه شده است. قطعه ای به نام Cork (چوب پنبه) یا مواد کامپوزیتی دیگر که به شکل استوانه در انتهای بالایی Head Joint (سرساز فلوت) تعبیه می شود که این دو (Cork & Crown) با اتصال رزوه (پیچ و مهره) به هم چفت می شوند. کارکرد اصلی این چوب پنبه، بسته نگه داشتن انتهای چپ فلوت و هدایت جریان هوا به سمت Body (بدنه فلوت) می باشد. لوله Head Joint (سرساز فلوت) به طور نا محسوسی با ساختار مخروطی ساخته می شود، به طوری که قسمت پایینی آن قطر بیشتر و قسمت بالایی آن، قطر کمتر دارد تا قطعه استوانه ای Cork (چوب پنبه) سفت و محکم در قسمت بالایی Head Joint (سرساز فلوت) قرار بگیرد. لازم به توضیح است که موقعیت قرارگیری دقیق Cork (چوب پنبه) از اهمیت زیادی برخوردار بوده و تعیین کننده کوک ساز می باشد.
سر ساز یک فلوت از قسمت انتهایی آن به نام Tenon (زبانه) به قسمت Body (بدنه فلوت) متصل میشود. ولی این قسمت یک وظیفه مهم دیگر هم بعهده دارد و آن تنظیم کوک فلوت با افزایش و کاهش طول لوله فلوت، توسط نوازنده است. بدین ترتیب که وقتی نوازنده سرساز را اندکی به بیرون می کشد، طول کل لوله فلوت افزایش یافته و کوک ساز کمی افت می کند و برعکس وقتی سرساز را تا انتها در داخل Body (بدنه فلوت) وارد می کند، طول کل لوله فلوت به حداقل خود رسیده و کوک ساز بالاتر می رود.

انواع فلوت

فلوت پیکولو (PICCOLO)

پیکولو کوچکترین ساز در خانواده فلوت میباشد. این ساز در زبان ایتالیایی به معنای فلوت کوچک می باشد و یکی از سازهای بادی است که محدوده صدایی آن یک اکتاو بالاتر از فلوت کنسرتی و بالاتر از صدای انسان است. معمولا در اکسترها از فلوت پیکولو برای شبیه سازی صداهای طبیعی مانند آواز پرندگان و طوفان مورد استفاده قرار میگیرد.
استفاده از پیکولو از اواخر قرن هجدهم شروع شد و به تدریج به جایگزینی برای نی لبک (FLAGEOLET) تبدیل گشت. پیکولوها اغلب برای دوبل کردن صدای ویولنها یا سایر فلوتها به صورت همنوازی، نواخته میشوند که اغلب به دلیل انتقال به یک اکتاو بالاتر به صدای ایجاد شده تلالو و درخشش خاصی میدهند. در گذشته این ساز از انواع مختلف چوب، شیشه یا عاج ساخته میشد، اما امروزه از انواع مختلف مواد مانند پلاستیک، رزین، برنج، نیکل، نقره و انواع چوبها نیز ساخته میشود.

فلوت (FLUTE)

فلوت بوهم یا کنسرتی، نقره، تراورسیر رایجترین عضو خانواده فلوت و یک ساز غیر انتقالی است
ساز فلوت با ملودی های کشیده و طولانی ونیز پاساژهای سریع و روان کاملا آشنا است و صدایش به خاطر حالت سبکی و زینتی که دارد و آثار تزیینی و روان بسیار خوب نقش ایفا میکند.
اجرای نت های تکراری سریع، نت های دو تایی، سه تایی و ترمولو گام ها و آرپژهای سریع همگی بر روی این ساز عملی و موثر می باشند.
تکنیک فلاتر FLUTTER یکی از پرکاربردترین تکنیک هایی است که فلوت نوازان از آن استفده میکنند.
صدای فلوت در تمامی محدودههای صدایی همگن است به جز پایینترین محدوده صدا (بمترین) و بالاترین محدوه صدا (زیرترین) و صدایی دلنشین، نرم و موزون و گرم و پرحجم تولید میکند.
فلوت به طور معمول از نقره یا نیکل ساخته میشود، اما ممکن است از فلزات گرانبهاتری مانند پلاتین یا طلا نیز در ساخت این نوع از فلوت استفاده شود.

گستره صوتی فلوت:

ساختمان فلوت:

فلوت آلتو (ALTO )

فلوت آلتو در مقایسه با فلوت صدای بمتری تولید میکند. این نوع فلوت یک ساز انتقالی است و صدای آن یک فاصله چهارم موسیقایی، بمتر از نت نوشته شده میباشد. قطر، طول و وزن فلوت آلتو در مقایسه با فلوت بیشتر است و برای رسیدن به کیفیت صدای خوب، به هوا یا به عبارتی نفس بیشتری نیاز دارد.

فلوت باس (BASS)

یکی دیگر از انواع فلوت است که اندازه آن در مقایسه با سایر فلوتها (پیکولو، فلوت، فلوت آلتو) بزرگتر است. قطر آن یک سانتیمتر از فلوت کنسرتی بزرگتر و طول آن 52 اینچ است. ساز فلوت باس یک اکتاو کمتر از آنچه که نوشته شده است شنیده میشود. صدای تولید شده توسط این ساز معمولا تامین کننده فرکانسهای بم (فرکانس پایین) است و از این رو فقط در “کنسرتهای کُر” مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا صداهای بمِ گروه را (ستون اصلی موسیقایی) تقویت میکند.
وزن این عضو از خانواده فلوت به اندازهای است که میتواند تا حدی نوازنده خود را خسته کند. سوراخ جلوی این فلوت بسیار گسترده است و برای تولید صدای با کیفیت به هوا یا نفس بیشتری نیاز دارد.

فلوت کنترباس(CONTRA BASS)

فلوت کنترباس یکی از اعضای نادر خانواده فلوت است. این ساز اغلب در گروههای فلوت دیده می شود، اما اخیراً در موقعیتهای موسیقی تکنوازی و مجلسی مورد استفاده قرار می گیرد. گستره صوتی فلوت کنتراباس، دو اکتاو بمتر از فلوت است و قطر، طول و همچنین وزن آن بسیار بیشتر از دیگر فلوتها است تا جاییکه سازندگان در فکر طراحی و تولید عصا یا میله برای قرار دادن فلوت روی زمین افتادند و به سهولت اجرای نوازندگان، کمک بهسزایی کردند.
تبدیل شدن به یک نوازنده برجسته فلوت ممکن است چندین سال طول بکشد. پس از تبدیل شدن به یک نوازنده نسبتا با تجربه، انتقال به یکی دیگر از انواع فلوت، کاری نسبتا آسانتر است. اگر قصد نوازندگی در یک گروه ارکستر را دارید، نواختن پیکولو رایجتر است و در چیدمان ارکستری و قطعات موسیقی کلاسیک ارکسترال بیشترین نقش را بعد از فلوت، نسبت به دیگر انواع فلوت دارد. فلوتهای آلتو و باس به ندرت در خارج از گروههای کُر مورد استفاده قرار میگیرند، بنابراین تا زمانی که یک عضو فعال در یکی از این گروهها نباشید، فرصت اندکی برای نواختن آنها پیدا میکنید. اگرچه در موسیقی معاصر، آهنگسازان امروزی قطعات متنوعی را برای آنها نوشته اند.