مرتضی حنانه

موسیقی فیلم های مرتضی حنانه

مرتضی حنانه در خانواده ای که بیشتر آنها به شغل مهندسی اشتغال داشتند متولد شد.پدرش محمد حنانه نام داشت که ملقب به مدیر موسس مدرسه ثروت بود. او زمانی که به استعداد فرزندش پی برد او را به جبر و اراده به هنرستان عالی موسیقی فرستاد.
در آن زمان هنرستان عالی موسیقی با ریاست غلامحسین مین باشیان اداره می شد و 12 استاد از پراگ استخدام کرده بود.. استادش اوربانتس رهبر ارکستر سمفونیک هنرستان او را به شاگردی جهت آموختن هورن انتخاب کرد و طریقه نوشتن جملات موسیقی را جهت سازهای بادی به او آموخت. در شهریور 1320 جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد و اساتید پراگی ناچار ایران را ترک کردند. علینقی وزیری به عنوان رییس اداره کل موسیقی کشور برگزیده شد و نزاع میان طرفداران موسیقی ملی و موسیقی علمی آغاز شد.

تاسیس ارکستر سمفونیک تهران

مرتضی حنانه در سال 1321 خورشیدی موفق به اخذ دیپلم هنرستان عالی موسیقی شد و به طرفداران موسیقی علمی پیوست و با چند تن از دوستانش نظیر غلامحسین غریب و حسن شیروانی و فریدون فرزانه کنسرت‌هایی به‌طور آزاد در تالارهای انجمن‌های فرهنگی و هنری برپا نمود و پس از چندی با پیوستن پرویز محمود به این جمع در سال ۱۳۲۵ پایه ارکستر سمفونیک تهران گذاشته شد.

نشریه خروس جنگی و قطعه سوییت شهر مرجان

در سال ۱۳۲۸ با سفر بی‌بازگشت پرویز محمود به آمریکا، مرتضی حنانه همراه با دوستان‌اش غلامحسین غریب، حسن شیروانی و جلیل ضیاءپور نشریه فرهنگی و پیشرو «خروس جنگی» را بنیاد گذاشتند. این هنرمندان جوان و پیشرو می‌خواستند سنگر محکمی برای دفاع از نظرات خود در برابر سنت پرستان به وجود آورند. حنانه در کنار این کار رسانه‌ای، به گردآوری آثار پراکنده محمود می‌پرداخت و آن‌ها را برای اجراء با ارکستر سمفونیک تهران که از سوی روبیک گریگوریان رهبری می‌شد، آماده می‌ساخت. در همین سال‌ها حنانه آفریده معروف خود «سوییت شهر مرجان» را بر روی قصّه‌ای از غلامحسین غریب به پایان برد. شهر مرجان را روبیک با ارکستر سمفونیک تهران رهبری کرد و شهرتی برای آفریننده‌اش فراهم آورد. سال‌ها بعد این سوئیت در شکل نخستین آوازی خود چند بار با صدای فرح عافیت‌پور و منیره وکیلی در تهران به اجراء درآمد
او همینطور در سال 1332 خورشیدی در جشن هزاره ابن سینا از طرف دولت ایتالیا به اخذ یک بورس تحصیلی در این کشور نایل آمد  و در سال 1333 به رم سفر کرد و به مدت 5 سال در انستیتوی موسیقی مذهبی مقدس واتیکان به تحصیل آهنگسازی نزد مایستر وکاردوچی استاد کمپوزیسیون اشتغال ورزید و پس از آن به مطالعات خود در موسیقی مذهبی ایتالیا ادامه داد.

تاسیس ارکستر سمفونیک فارابی

حنانه در سال ۱۳۴۱ توانست ارکستر بزرگ تازه‌ای را به نام «فارابی» بنیاد کند و آفریده‌های خود و دیگران را به اجراء درآورد. ارکستر فارابی در طول ۷ سال زندگی خود، نزدیک به ۸۰ قطعه از آفریده‌های آهنگ‌سازان ایرانی را به پای اجراء و ضبط در رادیو رسانید.
در سال ۱۳۴۲ علاوه بر تدریس سازبندی (ارکستراسیون) و اداره کلاس هورن در هنرستان عالی موسیقی، به عضویت شورای عالی موسیقی رادیو ایران در آمد و در همین زمان بود که ارکستر سمفونیک رادیو ایران را به نام ارکستر فارابی پایه‌گذاری کرد. این ارکستر توانست آثار آهنگ‌سازان ایران را مانند خود مرتضی حنانه، صدیقه شهنیا، فریدون ناصری، فریدون فرزانه، مصطفی کسروی و سیروس شهردار را اجراء و ضبط نماید. در سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ وی سرپرستی و اجرای سلسله برنامه‌های آموزشی موسیقی ایرانی در تلویزیون را تحت عنوان «شناسایی موسیقی اصیل ایرانی» به همراه فرهنگ شریف، مرتضی نی داوود و حسین قوامی به عهده گرفت.
حنانه در سال ۱۳۴۵ از طرف رادیوی ایران و بنا به دعوت یونسکو به «تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون» اعزام شد و در آنجا قطعاتی از «ارتوریو» اثر خود را اجراء کرد که از رادیوی ایرلند و سوئیس پخش شد. پس از افتتاح سازمان «رادیو تلویزیون ملی ایران» حنانه در سمت مشاور سرپرستی اقدام به تأسیس کلاس‌هایی برای تعلیم فنّی خوانندگان نمود و ارکستر سازهای ایرانی را تشکیل داد.
در جشن هنر اول شیراز اثر کاکوتی رقصی برای او از خودش را با ارکستر مجلسی رادیو اجرا کرد و موفق به گرفتن گراندمانسیون اسپشیال شد.در جشن هنر دوم شیراز کاپریس برای پیانو و ارکستر سمفونیک او به وسیله فرهاد مشکات رهبر و لوست مارتروسیان پیانیست اجرا شد.

اجرای آریای شیطان توسط مرتضی حنانه

استاد حنانه در سال 1344 از طرف رادیو ایران در تریبون انترناسیونال د کمپوزیتور در یونسکو پاریس شرکت کرد و در جلسه مخصوص به شرق آریای شیطان را که به وسیله زنده یاد حسین سرشار  و فاخره صبا و گروه کر با ارکستر فارابی اجرا شده بود روی صحنه برد که رادیو ایرلند و سوییس پخش آن را عهده دار شدند.

متضی حنانه و نویسندگی کتاب

بزرگ‌ترین مشغله ذهنی مرتضی حنانه چندصدایی کردن موسیقی ایران بود. کوشش‌های حنانه در این مورد او را به ابتکار هارمونی زوج رسانید که سال‌ها برای آن زحمت کشید و خود آن را به کار بست ولی هارمونی زوج مورد پذیرش همه موسیقی‌دانان قرار نگرفت و این به علت عدم نشر تئوری این نوع هارمونی بوده است. هدف استاد حنانه در این کتاب دست یافتن به یک رشته ارتباط منطقی و به خصوص نظری میان اجزای مختلف موسیقی ایران امروز است و در این راه تلاش دارد که چنانچه تشریح نکته ای دشوار باشد در حد امکان تا آنجا که به گنگی و ابهام کشیده نشود مطالب به زبان ساده بیان شود.

موسیقی فیلم های مرتضی حنانه

حنانه ساخت موسیقی فیلم را از سال 1327 با فیلم ایران سرزمین طلای سیاه که محصول اداره کل هنرهای زیبای وزارت فرهنگ و هنر بود آغاز کرد.او آهنگسازی بیش از 20 فیلم و مجموعه تلویزیونی را در کارنامه خود دارد که هزاردستان علی حاتمی ، فرار از تله جلال مقدم، تشریفات مهدی فخیم زاده و تپه های مارلیک ابراهیم گلستان از جمله این آثار هستند.
دوبلاژ بسیاری از فیلم های ایتالیایی آن سال ها که بازار بسیار گرمی هم در ایران داشت، با سرپرستی حنانه انجام گرفت. جاده از فدریکو فلینی و طلای ناپل از ویتوریو دسیکا از کارهای موفق دوبلاژ های حنانه به شمار می رود.

آثار مرتضی حنانه

مهم ترین آثار او عبارت اند از دعا، کاپریس، صبرو ظفر، لالایی. او همینطور چند کتاب هم دارد که عبارت اند از: ترجمه و تفسیر مقاصد الالحان عبدالقادر مراغه‌ای، گام های گمشده، تئوری هارمونی زوج 
مرتضی حنانه تا پیش از بستری شدن به‌طور مداوم با رادیو و تلویزیون و مراکز موسیقی در ارتباط بود و در سال‌های اخیر ارکستر صدای جمهوری اسلامی موفق به اجرای یکی از مهم‌ترین آثار او به‌نام صبر و ظفر شد.
سرانجام مرتضی حنانه 24 مهر 1368 در سن 67 سالگی به علت بیماری سرطان در گذشت.